کنه حنایی گوجه فرنگی

Aculops Lycopersici ( Massee )

( Acari : Eriophyidae )

کنه حنایی گوجه فرنگی انتشار جهانی داسته و به ویژه در مناطقی که گیاهان خانواده سولاناسه وجود دارند یافت می شود ، ولی در عرض جغرافیایی 60 درجه شمالی و جنوبی که به نظر می رسد منطقه فاقد شرایط مناسب برای نشو و نمای این کنه باشد دیده نمی شود .

شکل شناسی

بالغ

بدنی به شکل دوکی به طول 200 -150 و عرض 50 میکرون به رنگ زرد مایل به نارنجی و ناخن شانه ای چهار پره ای است . خط میانی سپر پشتی در دو ثلث عقبی سپر قرار دارد موی پوشتی کوتاه است . شکم حدود 27 ترژیت و 60 استرنیت دارد برجستگی هایی ریز روی ترژیت ها ضعیف و کشیده شده است ولی در حاشیه استرنیت به شکل دانه تسبیح نوک دار می باشد

تخم

تخمها کروی شیری رنگ و به قطر 20 میکرون هستند که در روی برگها و ساقه های گیاهان میزبان قرار داده می شوند نرها و ماده ها هر دو پس از 2الی 3 روز از تخم ها خارج می شوند .

خسارت:

کنه خاکستری مرکبات

Calacarus Citirifolii K .

( Acari : Eriophyidae )

این کنه علاوه بر مرکبات در روی میزبانهای دیگری نظیر فرفیون ، گل میخک ، هلو و پاپایا نیز یافت می شود . تا کنون تمام گیاهان میزبان دولپه ای بوده اند .

شکل شناسی

گونه ای است که با بدن دوکی شکل ، رنگ خاکستری مایل به بنفش ، به طول 185 تا 200 میکرون و با ناخن پروش 5 پره ای است . خط میانی در قسمت جلویی سپرپشتی مشخص ولی در قسمت عقبی کمی مشخص است . خطوط کنار میانی شدیداً موج دار می باشد . پیش ران ها در قسمت مرکزی به هم می رسند . بخش تانوزوم دارای 5 قسمت طولی است . درپوش جنسی ماده ها دارای خطوط طولی ریز متعدد در دو ردیف می باشد .

خسارت

این کنه لکه هایی در سطح برگ ایجاد می کند که نسبتاً گرد و منظم بوده و در انبوهی بالا ، این لکه ها ، لکه بزرگ تاول شکل تشکیل می دهند که اندازه آن 25 میلیمتر است . این لکه ها معمولاً بصورت دوایر متحدالمرکز می باشند . تولید کلروز در سطح برگها نیز معمولاً رایج است .

این لکه ها به دو طریق ایجاد می شوند ، لکه های کلروز در زمینه سبز و یا لکه های سبز در زمینه کلروز ظاهر می شود . در کل دو نوع تاول حلقه ای در برگها تشکیل می شود اولی مشخصاً از نوع کلروز و متشکل از دوایر متحد المرکز است که در پرتقالهای شیرین بسیار معمول است .

کنه عامل پیچیدگی برگ گندم

Eriophyes Tulipae Keifer

( Acari : Eriophyidae )

گیاهان میزبان

این آفت به گیاهان خانواده های Liliaceae ( جنس Orinthogllum و Tulip ) گرامینه ( جنس های Agropyron , Elymus , Hilaria , Lolium , Triticum, Zea ) حمله می کند . پیاز و سیر معمولی ترین میزبان آن از خانواده Liliaceae و گندم و ذرت از گرامینه می باشند .

شکل شناسی

بدن در افراد ماده به طول 250 -210 میکرون ، ناخن پروش 7 و به ندرت 8 پره ای است . سپر پشتی به شکل نیمه مثلثی است که در روی قاعده کلیسر لبه کوچکی دارد . این سپر دارای خطوط طولی قوی و غالباً یکپارچه ای است و خطوط میانی روی پرودورسوم در یک دوم قسمت عقبی صفحه پرودورسوم قرار دارد . خطوط کنار میانی کامل و دندانه ای به طرف عقب تداوم یافته و سپس از جلو برجستگیهای پشتی امتداد یافته و به صورت خطوط دانه ای به طرف عقب تداوم یافته و سپس از جلو برجستگی ها به طرف بیرون برمی گردد .

کنه نمدی یا ارینوزمو

Colomerus Vitis ( Pagenstcher )

Syn : Eriophyes Vitis Pgst.

( Acari : Eriophyidae )

گیاهان میزبان

گونه ای است کاملاً اختصاصی که فقط در مناطق کشت مو رایج بوده و فعالیت دارد.

شکل شناسی

بالغ

افراد بالغ به شکل کشیده ، به رنگ کرمی و به طول 150 میکرون هستند . سپر پشتی در قسمت عقبی دارای برجستگی ها و موهایی است که موها متمایل به جلو بوده و یا به صورت مورب تمایل به قسمت مرکزی دارد . خط میانی در دو سوم عقبی سپر پشتی قرار دارد. خطوطل کنار - میانی درازتر بوده و کمی خمیده است . ناخن پروش دارای 5 شاخه جانبی است . اپیستوزما در نیمه قدامی دارای 3 مو است که موی جانبی 2 برابر دو موی دیگر است . از این گونه سه نژاد فیزیولوژیکی شناسایی شده است که از نظر مرفولوژی و فقط با توجه به نوع خسارتی که وارد می کنندمی توانند از هم تفکیک شوند . یکی از این نژاد ها به جوانه ها خسارت می زند و دیگری ایجاد گال در برگ می کند و سومی نیز باعث پیچیدگی برگها شده و هیچ علائم دیگری را باعث نمی شود .

خسارت

تغذیه نژاد جوانه ای باعث از بین رفتن جوانه های اولیه و سبب ایجاد اختلال در مراحل رشد بعدی می شود . سرشاخه ها بدشکل شده و تمایل به پهن شدن دارند و ممکن است رشد زانویی داشته و فاصله بین گره ها کم شود .

کنه گرد آلود خرما

Oligonychus Afrasiaticus ( Mcgregor

Parateranychus Afrasiaticus Mcgregor

( Acari : Tetranychidae )

کنه تارتن خرما جزء آفات کلیدی خرما در خوزستان است . این کنه همه ساله از اوایل خرداد ماه بر روی میوه های جوان و نارس ظاهر و تا اواسط مرداد ماه از آنها تغذیه می کنند . این آفت که در شرایط خشک بهترین نشو و نما را دارد و می تواند باعث خسارت جدی به میوه ها شود . میوه های مورد حمله رنگ سبز خودشان را از دست داده و بعداً با تداوم تغذیه خشک و چروکیده می شوند .

شکل شناسی

تخم

تخمها به رنگ سفید متمایل به زرد ، بسیار شفاف ، به شکل کروی و به قطر 120 میکرون بوده و روی سطح میوه ها و داخل تارهای عنکبوتی دیده می شود .

لارو

بدن بهرنگ سفید متمایل به زرد و یا سفید تیره بوده و بعضی اوقات به رنگ زرد نارنجی نیز دیده می شود . چشمها قرمز درخشان بوده و سه جفت پا دارد . گاهی در کناره های بدن پوره نقطه های نامنظم به رنگ بدن جانور ولی کمی تیره تر وجود دارد .

کنه بالغ

زنگ بدن سفید تیره مخلوط با کمی زرد است . شکل بدن کنه بیضی ولی انتهای شکم کنه نر باریک شده و به شکل مثلث درآمده است . اندازه کنه ماده بالغ 300 میکرون و نر 200 میکرون است . استریای اپیستوزومایی افراد ماده در بین موهای پشتی - مرکزی f1 طولی ، طولی سنسیلوم تشکیل شده و در طرفین پروپودوزما لکه تیره ای وجود دارد که هنگام غذا خوردن جانور آشکارا دیده می شود . پوست بدن نرم و سطح آن شیارهای بسیار ظریف دارد . در طرفین بدن کنه های ماده 13 جفت مو (درچند ردیف) به صورت دسته های 2 ، 4 ، 6 ، 4 ، 4 ، 2 تایی از راس به انتها مشاهده می شود ، طول سنسوری انتهایی پالپ 5/1 برابر عرض آن می باشد . روی برآمدگی پیش پنجه دو جفت موی قلابی شکل وجود دارد . آئدگوس به سمت پشت خمیده شده و دارای کره بزرگی است .

خسارت

این کنه از شیره نسوج برگهای جوان و بخصوص میوه های خرما تغذیه می کند و در اثر تغذیه آن رنگ طبیعی برگ و میوه ها تغییر یافته و به رنگ خاکستری مایل به سفید و یا زرد کمرنگ در می آید . میوه های آسیب دیده شکاف برداشته و مواد قندی و شیره نباتی از آن خارج می شود ، پوست میوه نیز سخت و خشک می گردد . کنه ها برای حفاظت و انتقال خود از شاخه ای به شاخه دیگر تار می تنند و در زیر تارها به فعالیت می پردازند . هنگام طغیان آفت خوشه های خرما منظره ای غبارآلود به خود گرفته و میوه ها به رنگ قرمز تیره در آمده و چروکیده و نامرغوب می شوند و قبل از رسیدن می ریزند .

در بعضی مناطق کشور که محصول خرما دیرتر می رسد خرماهای مبتلا را قبل از ریزش به مصرف خوراک دامها می رسانند . در ایران در استان خوزستان و اطراف بوشهر ( بندر خلیج فارس ) خسارت این آفت زیاد و در سالهای طغیانی به بیش از 40% محصول خرما آسیب می رساند . در اثر تغذیه این آفت برگهای آلوده به زردی می گرایند و تارهای فراوانی در جمعیت بالا تولید می کنند که سبب جلب گرد و خاک می شود بطوری که نخلهای آفت زده حالت خاک آلود به خود می گیرند . میوه های آفت زده آب خود را از دست داده و چروکیده می شوند . سطح آنها از تار و گرد و خاک پوشیده می شود .

گاهی سطح میوه ها شکاف برمیدارد . بطور کلی درختان آلوده ضعیف شده و خسارت آفت در باغاتی که از نظر آبیاری و سایر عملیات زراعی در شرایط نامطلوب باشد شدیدتر است .

زیست شناسی

این کنه نیز دارای فرمهای زیستی تخم ، لارو و پوره سنین 1 و 2 و بالغ است . در فاصله هر سه مرحله ، یک استراحت بین فرمهای زیستی لاروی تا بلوغ دارد .

بیولوژی:

این کنه در شرایط طبیعی آب و هوایی اهواز خرداد تا آبان ماه بر روی میوه های خرما ، همچنین روی ذرت ، نیشکر و سورگوم فعالیت دارد . رمستان گذرانی به صورت کنه ماده تلقیح یافته در جمعیت های بسیار کم در لابلای الیاف و تنه و تاج نخل خرما یا در خاک مرتباً افزایش یافته و در اوایل تا اواسط مرداد ماه به حداکثر میزان خود می رسد و سپس جمعیت آن کاهش می یابد . در شرایط تابستان اهواز دوره زندگی یک نسل این کنه در 10 روز تکمیل می گردد .

این کنه سالیانه می تواند 12 - 10 نسل تولید نماید . نسبت جنسی این کنه در شرایط طبیعی تقریباً یک به سه است یعنی به ازای هر کنه نر 3 کنه ماده در جمعیت آفت دیده می شود . این کنه می تواند از طریق نرزایی نیز تولید کنه های نر نماید . گرما در ازدیاد نسل و فعالیت این کنه بسیار موثر است بطوری که هر اندازه دما زیاد باشد فعالیت و تراکم کنه ها نیز افزایش می یابد . آن همچنین در 45 درجه سانتیگراد و در معرض مستقیم نور آفتاب به خوبی فعال می باشد و در درجات بالاتر نیز به وسیله رشته تارهای ابریشمی به قسمتهای سایه دار درخت منتقل می شوند . شدیدترین حمله و بالاترین تراکم جمعیت کنه ها در جنوب ایران در ماه های تیر و مرداد بروز می کند که میوه های خرما در این زمان خارک هستند. با رسیدن میوه ها کنه ها خود را به روی سایر میوه های سبز واریته های دیررس منتقل می کنند . در فصول مساعد بهار و تابستان تعداد تخم کنه افزایش می یابد .

به تدریج که هوا سرد می شود تعداد تخم کنه ها کاهش می یابد ، محل تخم گذاری قاعده برگچه ها ، روی میوه ها ، مخصوصاً قسمت دم و انتهای میوه و خوشه خرما است . گاهی نیز تخم ها لای تارهای ابریشمی بطور پراکنده دیده می شود .

عوامل متعددی در انتقال این کنه از باغی به باغ دیگر دخالت دارند. این عوامل شامل باد ، پرندگان ، حشرات و مخصوصاً در خوزستان یک نوع زنبور زرد به نام Polistes Hebraeus F هستند.

در مناطق گرم و خشک و مخصوصاً جاهایی که نخیلات آبیاری نمی شوند و یا اینکه تعداد دفعات سالیانه آبیاری کم است و مواظبتهای فنی باغبانی رعایت نمی گردد ، آلودگی و تراکم جمعیت کنه ها زیاد می باشد .